Mỹ vừa đạt thỏa thuận chưa từng có tiền lệ với hai “ông lớn” bán dẫn Nvidia và AMD, yêu cầu họ chuyển 15% doanh thu từ việc bán chip AI tại Trung Quốc cho chính phủ. Động thái này biến Washington trở thành bên hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động xuất khẩu công nghệ cao sang nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Điều khoản đặc biệt trong giấy phép xuất khẩu
Theo nguồn tin từ Financial Times, đây là điều kiện bắt buộc để Nvidia và AMD có được giấy phép xuất khẩu, áp dụng với các sản phẩm chiến lược như chip Nvidia H20 và AMD MI308 – hai dòng chip quan trọng cho ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Quyết định được đưa ra sau nhiều tuần đàm phán, bao gồm cuộc gặp giữa CEO Nvidia Jensen Huang và cựu Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng vào đầu tháng 8. Việc cấp phép chính thức diễn ra ngay sau các cuộc trao đổi cấp cao này.
Các chuyên gia nhận định đây là lần đầu tiên một công ty Mỹ phải chia doanh thu cố định để được phép xuất khẩu sản phẩm công nghệ nhạy cảm. Ước tính, thỏa thuận có thể mang về hơn 2 tỷ USD cho chính phủ Mỹ trước cuối năm nay, trong đó Nvidia dự kiến bán hơn 15 tỷ USD chip H20 tại Trung Quốc, còn AMD khoảng 800 triệu USD.
Bối cảnh căng thẳng công nghệ Mỹ – Trung
Nguồn gốc của thỏa thuận xuất phát từ lo ngại an ninh công nghệ AI. Trước đó, vào tháng 4, chính quyền Trump đã cấm bán các chip AI hiệu năng cao sang Trung Quốc, viện dẫn rủi ro chúng có thể hỗ trợ sức mạnh quân sự và kinh tế của Bắc Kinh. Tuy nhiên, sau các nỗ lực vận động hành lang và đánh giá lại nguy cơ Trung Quốc tự phát triển hoặc để Huawei thống lĩnh thị trường, lệnh cấm đã được nới cho hai mẫu chip nói trên, kèm điều kiện chia sẻ doanh thu.
Nvidia lập luận rằng duy trì thị trường Trung Quốc là yếu tố sống còn để giữ vị thế dẫn đầu công nghệ toàn cầu. Trong khi đó, giới chuyên gia an ninh quốc gia cảnh báo việc thương mại hóa quyền kiểm soát xuất khẩu có thể tạo tiền lệ nguy hiểm, khiến Bắc Kinh gây áp lực để Mỹ tiếp tục nhượng bộ ở các lĩnh vực công nghệ khác.
Tác động và triển vọng của Nvidia và AMD
Phản ứng về thỏa thuận, Nvidia cho biết tuân thủ đầy đủ các quy định của chính phủ Mỹ và hy vọng các quy tắc kiểm soát xuất khẩu sẽ giúp Mỹ tiếp tục cạnh tranh công bằng tại Trung Quốc cũng như toàn cầu. Công ty nhấn mạnh rằng Mỹ không nên lặp lại sai lầm trong lĩnh vực 5G và để mất lợi thế viễn thông. AMD hiện chưa đưa ra bình luận.
Thỏa thuận mở ra cơ hội tiếp cận thị trường Trung Quốc cho Nvidia và AMD, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về vai trò mới của chính phủ Mỹ trong việc vừa quản lý vừa hưởng lợi từ xuất khẩu công nghệ chiến lược. Trong bối cảnh cuộc đua AI toàn cầu ngày càng khốc liệt, mọi thay đổi về chính sách đều có thể tác động mạnh đến cán cân quyền lực công nghệ giữa các siêu cường.